Luis Kaserer
Het labyrint en ik
In 2006 heeft het labyrint mij via Selma Sevenhuijsen ontdekt. Dit bijzonder symbool heeft mij sindsdien niet meer los gelaten. Fascinerend om te ervaren hoe dit oeroud symbool ook nu zo krachtig en inspirerend kan zijn!
Wilt u meer weten? U kunt mij benaderen via: Luis@kaserer.nl Ik hoor graag van u!
Ik wist lang niet eens dat ik – oorspronkelijk geboren en getogen in Afing, Südtirol, Noord Italië – vrij dichtbij een van de oudste rotstekeningen van Europa opgegroeid ben. In Val Camonica, aan de zuidelijke uitlopers van de Alpen, op een paar uur rijden van mijn geboorteplaats zijn oeroude rotstekeningen te vinden, waaronder ook een labyrint. Wie heeft met welke intentie lang voor onze jaartelling het labyrint in die harde rotsen gebeiteld?
Inmiddels heb ik geleerd mijn bewogen leven meer als een reis door een labyrint te beschouwen. De vele verwachte en onverwachte wendingen kenmerkend voor een labyrint zie ik ook terug in mijn eigen levensloop. Het labyrint weerspiegelt voor mij de essentie van mijn leven: Een zinnig geheel waar de weg met alle bochten mij stap voor stap verder brengt, dichter bij het doel, het centrum, ook al lijkt het soms alsof de weg helemaal de verkeerde kant uit gaat. Het sterkt mijn vertrouwen dat mijn levensweg wellicht een weg is die ergens naar toe leidt: naar een bestemming. Ik doe er goed aan om me aan de levensweg toe te vertrouwen, want hij leidt mij.
Toen in 2013 mijn tweelingbroer Konrad totaal onverwacht overleed, heeft het labyrint mij getroost. Ik had eerder samen met Konrad in zijn woonplaats Arizona (VS) op een aantal plekken labyrinten gelegd en workshops gegeven. In de spannende tijd van afwachten op uitslagen van onderzoeken voorafgaand aan zijn sterven, ging ik tussen de bezoeken in het ziekenhuis in Phoenix in de omgeving wandelen. Op een helling van een heuvel kwam ik bij zonsopgang in de vroege ochtend toevallig (?) een labyrint tegen. Bij het lopen van dit labyrint kwam ik al mediterend tot inzicht dat ook het verlies van gezondheid en uiteindelijk het leven van een mens gezien kan worden als een onverwachte scherpe wending op de eigen levensweg. Voor Konrad was deze fase wellicht de laatste wending waarna hij door kon gaan naar het centrum, naar zijn bestemming. Hij was bezig met aankomen en het labyrint vertelde me dat het zo goed was. Voor mij was het een heftige bocht die ik moest nemen om hem los te kunnen laten.
Op een van zijn lievelingsplekken in Afing, in de bergen van Südtirol, waar wij oorspronkelijk vandaan komen, heb ik toen een labyrint gelegd (zie boven). Dit hielp mij om de tragiek van zijn overlijden in een breder perspectief te plaatsen. Daarmee kreeg ik meer vrede met zijn overgang.
Ik wil als labyrintwerker mijn fascinatie, opgedane kennis en ervaring met het werken met het labyrint graag doorgeven. Zoals onlangs nog in Südtirol, St. Christina, Val Gardena, waar ik in samenwerking met de basisschool, de bibliotheek en een kunstenaar een labyrintdag organiseerde. Het directe gevolg van deze dag is het nieuw ingerichte dorpsplein waar nu een modern labyrint geïntegreerd is. Het nodigt mensen uit om de weg van het labyrint te ontdekken.
Als theoloog valt mij op dat het geboorteverhaal van Jezus zoals Lucas dit beschrijft een labyrintverhaal is. Zo vermeldt Lucas dat Jozef en Maria naar Bethlehem gingen en daarna weer naar huis terugkeerden (Lucas 2, 4 – 39). Ook de engelen uit de hemel gingen naar Bethlehem en keerden daarna weer terug (Lucas 2, 9 – 15). De herders gingen eveneens naar Bethlehem en keerden daarna weer terug (Lucas 2, 15- 20). Deze beweging van Bethlehem en terug van de evangelist Lucas is typisch voor een labyrint, maar staat in contrast met het geboorteverhaal van Mattheus, dat op een doolhofverhaal lijkt (Matteüs 2, 1- 23): Men raakt de weg kwijt, telkens moet de weg opnieuw gezocht worden, en is er angst en gevaar. Typisch voor een doolhof.
Ik vraag me ook af: Heeft Jezus wellicht aan het labyrint gedacht toen hij zei dat Hij: de weg, de waarheid en het leven is (Johannes 14, 6)? De drie momenten van het lopen van het labyrint (naar binnen lopen, binnen zijn en naar buiten lopen) corresponderen naar mijn gevoel met deze drie woorden van Jezus: Geef je over aan je weg, aan je waarheid en aan je leven.
Het labyrint is voor mij een spiegel waarin ik de levenservaringen beter kan begrijpen. Met het labyrint bezig zijn, tekenen, leggen, lopen met vingers, met de voeten of met de ogen: het is voor mij reflecteren, werken aan mezelf en aan mijn levensreis. Als geestelijk verzorger en pastor gebruik ik het labyrint ook in mijn werk. Bij sommige pastorale gesprekken over verlieservaringen haal ik wel eens een vingerlabyrint erbij. Om te helpen bij het leren vertrouwen dat de weg, hoe moeilijk, pijnlijk, en frustrerend ook, altijd wel weer verder gaat. Het gaat nooit rechtdoor, maar dwars door alle kronkelingen tot het centrum of anders genoemd: God, de grond, de zin, de bron, de hemel, de bestemming, de Christus.
Bij het half-jaarlijkse herdenken van de overleden bewoners in het verpleeghuis waar ik als geestelijk verzorger werk, eren wij hun voltooide levensweg door met een roos naar het centrum van het labyrint te lopen en die daar achter te laten. Altijd een indrukwekkende viering.
Ook het labyrint van Chartres heeft mij aan het denken gezet. Het ligt er niet terloops, maar heeft een centrale plek in de kathedraal. De ramen eromheen staan er direct mee in verbinding, heb ik ontdekt. Het zou meer recht doen aan de betekenis van de hele kathedraal als de stoelen die het labyrint bedekken niet slechts op vrijdag weggehaald worden. Zonder het labyrint bij het geheel te betrekken, blijven naar mijn idee vele geheimen van de kathedraal in het duister.